Neopogaństwo w Polsce. Analiza Statystyk GUS

Długo oczekiwane wyniki powszechnego spisu dotyczącego religii w Polsce zostały wreszcie opublikowane, a jednym z najbardziej znaczących wniosków jest dynamiczny wzrost zainteresowania neopogaństwem. Dane GUS-u ukazują, że neopogaństwo zdobywa coraz większą popularność.

Neopogaństwo, czyli zróżnicowany zbiór współczesnych ruchów religijnych, odwołujących się do przedchrześcijańskich wierzeń, ma swoje korzenie sięgające XVIII i XIX wieku w Europie. Ruchy te, nazywane również rodzimowierczymi, bazują na europejskich wierzeniach przedchrześcijańskich i często krytykują cywilizację opartą na chrześcijaństwie. W Polsce neopogaństwo ma swoje odniesienie do tradycji Słowian, a liczne grupy skupiają się na rekonstrukcji wierzeń przedchrześcijańskich. Wzrost zainteresowania neopogaństwem widoczny jest także w powstawaniu różnych ruchów, takich jak Wicca, czy zrekonstruowane religie jak Ăsatrŭ i teodyzm w Skandynawii i krajach anglosaskich.

Statystyki

Nowe dane statystyczne dotyczące przynależności wyznaniowej w Polsce rzucają światło na zróżnicowany krajobraz religijny w kraju. Analiza liczby wyznawców poszczególnych grup pozwala zrozumieć, jak zmienia się krajobraz duchowy mieszkańców Polski.

Liczba członków wszystkich istniejących wyznań wg rodzaju religii, nurtu religijnego i grupy wyznań

Kościół rzymskokatolicki: powszechność i znaczenie

Najbardziej znaczącym elementem krajobrazu religijnego w Polsce pozostaje Kościół Rzymskokatolicki. Odgrywa on kluczową rolę nie tylko w sferze duchowej, ale również kulturowej i społecznej. Jego wpływ widoczny jest w licznych aspektach życia społecznego, od tradycji świątecznych po etykę społeczną.

Według tablic z ostatecznymi danymi w zakresie przynależności narodowo-etnicznej, języka używanego w domu oraz przynależności do wyznania religijnego udostępnionych TUTAJ:

Nienależący do żadnego wyznania

Ponad 2,6 miliona osób zadeklarowało się jako \\\”Nienależący do żadnego wyznania\\\”. To zjawisko, które odzwierciedla rosnący trend sekularyzmu i dążenie do niezależności duchowej spośród pewnej grupy mieszkańców Polski. Osoby nienależące do żadnego wyznania mogą poszukiwać własnej drogi duchowej poza tradycyjnymi strukturami religijnymi, co wpływa na zmieniający się krajobraz wartości i przekonań.

Odmawiający odpowiedzi na pytanie o wyznanie

Dane ukazują również imponującą liczbę osób (7 807 553), które odmówiły udzielenia odpowiedzi na pytanie o wyznanie. To zjawisko świadczy o rosnącym szacunku dla prywatności i wrażliwości kwestii związanych z wyznaniem osobistym. Odmawiający odpowiedzi mogą reprezentować różnorodne grupy społeczne, w tym osoby poszukujące indywidualnej drogi duchowej lub po prostu pragnące zachować swoje przekonania religijne w sferze prywatnej.

Nie ustalono

Mniejszą grupę stanowią osoby, których wyznanie nie zostało ustalone (16 059). Ta kategoria może obejmować przypadki, w których respondenci mieli trudności z określeniem swojej przynależności religijnej lub w sytuacjach, w których dane były niejednoznaczne.

Różnorodność i dynamiczne przemiany wyznań w Polsce

Nowe dane statystyczne dotyczące przynależności wyznaniowej w Polsce rzucają światło na zróżnicowany krajobraz religijny. Choć Kościół Rzymskokatolicki pozostaje najsilniejszym graczem, rosnąca liczba osób identyfikujących się w innych religiach czy też nienależących do żadnego wyznania świadczy o dynamicznych przemianach duchowych w społeczeństwie polskim. Warto monitorować te tendencje, aby zrozumieć ewolucję polskiego krajobrazu religijnego w przyszłości.

Kościoły neopogańskie w GUS

W dostępnym na stronie GUS-u pliku: Wyznania religijne w Polsce 2019-2021 znajdują się 4 opisane kościoły neopogańskie w Polsce. Są to głównie kościoły związane z naszą rodzimą wiarą i mitologią słowiańską. Na poniższych danych z GUS widać przyrost członków poszczególnych kościołów.

Rodzima Wiara

Adres: 54-432 Wrocław, ul. Strzegomska 198 m.20
E-mail: www.rodzimawiara.org.pl
Data rejestracji: 1996
Nr w rejestrze kościołów i innych związków wyznaniowych: 108
Data wpisu: 01.04.1996

Jak podaje GUS: Rodzima Wiara jest to zrzeszenie związane z nurtem neopogańskim, która posiada pięć oddziałów: wielkopolski, pomorski, śląski, mazowiecki i małopolski. Jego celem jest pielęgnowanie i rozwijanie prapolskich obyczajów i obrzędów oraz inicjowanie obchodów rodzimych świąt. Podstawowe zasady wiary, oparte na przekazach o wierze praojców, ujęte zostały w „Wyznaniu Wiary Lechitów” przyjętym na pierwszym wiecu Zrzeszenia. Główne święta obchodzone przez członków wyznania to: Gody – początek nowego roku słonecznego, Jare Święto – powitanie wiosny, Noc Kupały – noc po najdłuższym dniu w roku oraz Święto Zbiorów – powitanie jesieni. Do zwyczajów członków Zrzeszenia należy Powitanie Słońca – dawcy życia oraz sławienie go: sława mocy, sława bogom, sławienie Matki Ziemi.
Zrzeszenie wydaje: broszury informacyjne i książki. Rodzima Wiara jest współzałożycielem Europejskiego Kongresu Etnicznych Religii w Wilnie (ECER) 1998 r. i od tego czasu uczestniczy w dorocznych zjazdach. Współzakładała Rodzimowierczy Wiec Słowian w Kijowie w 2003 r.

Rodzimy Kościół Polski

Adres: 01-446 Warszawa, ul. Koszycka 13
E-mail: rkp.org.pl@wp.pl www.rkp.org.pl
Data rejestracji: 1995
Nr w rejestrze kościołów i innych związków wyznaniowych: 95
Data wpisu: 24.03.1995

Jak podaje GUS: Za prekursora swojej działalności Rodzimy Kościół Polski uznaje Zoriana Dołęgę-Chodakowskiego (właściwie Adam Czarnocki 1784–1825), który jako pierwszy w erze nowożytnej głosił na terenach Słowiańszczyzny hasła powrotu i kontynuacji rodzimej wiary i kultury. Dopiero w 1921 roku powołano pierwsze, założone przez Władysława Kołodzieja (1897–1978) ugrupowanie o charakterze odwołującym się do etnicznych wierzeń Słowian. Było to Święte Koło Czcicieli Światowida (którego spadkobiercą jest Rodzimy Kościół Polski). Grupa ta pod różnymi nazwami działała przez cały okres międzywojenny oraz podczas II wojny światowej. W latach 80-tych XX wieku, w Warszawie doszło do zawiązania się drugiej rodzimowierczej grupy, skupionej wokół Lecha Emfazego Stefańskiego. Pomiędzy obiema grupami nie istniały większe rozbieżności religijne i światopoglądowe. Połączyły się one, tworząc nieformalny wówczas Rodzimy Kościół Polski. Do jego rejestracji doszło w 1995 roku.

Polski Kościół Słowiański

Adres: 04-534 Warszawa, ul. Potockich 99a
Data powstania na terenie Polski: 1994
Data rejestracji: 1995
Nr w rejestrze kościołów i innych związków wyznaniowych: 98
Data wpisu: 01.07.1995

Kościół powstał na skutek fascynacji kulturą i mitologią dawnych Słowian. Jako źródło wiary uznają: naturę,
tradycję dawnych Słowian oraz poglądy współczesnych.

Zasady wiary to 5 dogmatów:

1. Istnieje jeden Bóg – stwórca wszechrzeczy, obecny w każdym swoim dziele ożywionym i nieożywionym.
2. Dając początek naturze i życiu, stwórca wykazał swoje dla nich umiłowanie.
3. Natura jako dana od stwórcy, zachowuje ciągłość istnienia – nieożywione i ożywione przeistaczają się
   w siebie nawzajem, a ożywione ma duszę nieśmiertelną.
4. Po dokonaniu dzieła stworzenia, Bóg pozostawił naturze swobodę ewolucji i przeobrażania.
5. Jedynym znakiem danym od stwórcy jest jego umiłowanie swojego dzieła. Chcąc być blisko niego miłuj
   naturę ożywioną i nieożywioną.

Za główne święto uznają Święto Kupały, a także pierwszy dzień wiosny i jesieni. Jedyny nakaz moralny to nakaz miłości i czynienia dobra wobec każdej formy natury (ożywionej i nieożywionej). Kościół wydawał broszury informacyjne.
Według danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań (NSP), w 2011 r. liczba osób deklarujących przynależność do Polskiego Kościoła Słowiańskiego mieściła się w przedziale od 1 do 99.

Kolejno jest Polski Kościół Słowiański, który, jak podaje GUS, powstał na skutek fascynacji kulturą i mitologią dawnych Słowian. Jako źródło wiary uznają: naturę, tradycję dawnych Słowian oraz poglądy współczesnych.

Zachodniosłowiański Związek Wyznaniowy ,,Słowiańska Wiara\\\”

• Adres: 45-517 Opole, ul. Czesława Miłosza 7
• E-mail: wojnar@autograf.pl
• Strona internetowa: www.slowianskawiara.pl
• Data rejestracji: 2009
• Nr w rejestrze kościołów i innych związków wyznaniowych: 172

Jak podaje GUS, Zachodniosłowiański Związek Wyznaniowy ,,Słowiańska Wiara” jest to związek wyznaniowy, nawiązujący do etnicznych, przedchrześcijańskich wierzeń Słowian. Związek posiada 7 oddziałów w Polsce: Pomorze, Wielkopolska, Dolnośląskie, Lubuskie, Opolskie, Śląskie i Mazowieckie. Organizuje święta ogólnopolskie i lokalne, a także konferencje, wycieczki, pokazy, spotkania z artystami, pisarzami, historykami i archeologami. Związek wydaje okolicznościowe ulotki informacyjne, kalendarze i materiały reklamowe, a także publikacje książkowe.

Neopogaństwo rośnie w siłę

W 2011 roku za wyznaniem neopogańskim lub pogańskim opowiedziało się 900 osób, natomiast w 2021 roku aż 3400 osób. Neopogaństwo, mimo że nadal stanowi mniejszość w porównaniu z głównymi religiami, to jednak zyskuje na znaczeniu. Przyciąga ono osoby poszukujące bardziej zindywidualizowanych i naturalnych form duchowości. Warto obserwować rozwój tego nurtu w Polsce, gdyż może on mieć wpływ na kształtowanie krajobrazu religijnego w przyszłości.

Autor: Paulina Emilia Jedlińska

Źródła:
https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5500/5/3/1/wyznania_religijne_w_polsce_w_latach_2019-2.pdf
https://unsplash.com/photos/a-woman-covering-her-face-with-a-horned-mask-NvgV1zl6Q-E