79. rocznica wyzwolenia największego symbolu zła

Symbolem tegorocznych obchodów 79. rocznicy (27 stycznia) wyzwolenia największego koncentracyjnego obozu Auschwitz-Birkenau będzie człowiek. Po prostu człowiek, jego wizerunek. Chciałabym wobec tego poświęcić trochę refleksji tej problematyce w kontekście rzeczywistości lagrowej.

Symbole zagłady

Muzeum opublikowało informacje o rocznicy, w której napisane jest, że Auschwitz kojarzy się ludziom przede wszystkim z drutami kolczastymi, barakami czy wieżami wartowniczymi… To rzeczywiście pierwsze obserwacje, elementy dające pojęcie namiastki miejsca i jego przeszywającej grozy. Niemniej sądzę, że nie wkraczamy w przestrzeń świadomości, co kto konkretnie czuje, obserwując choćby ten pejzaż, najbardziej dostrzegalny, rozległy.

Trwoga, bojaźń, niedowierzanie

Rodzi się zaprzeczenie… Bo człowiek odczuwa to miejsce. Nawet jak przegląda zdjęcia w Internecie – automatycznie przywołuje się w nas myślenie, co ci ludzie przeszli… Może tylko trudno wybrać odpowiednie słowa, bo wszystkie jawią się jako zbyt straszne i jako jednocześnie za mało wyrażające to wszystko, za małe, za ułomne, za puste…

Nie dziwi bardzo fakt, kiedy weźmiemy pod uwagę, że jeśli człowiek spotyka się z okropnościami, które wyrażają trudną do wyobrażenia skalę, formę – napotyka granice dla własnej wiary i nawet sił rozumu. Przyjęcie danej wiedzy wiąże się z zaakceptowaniem dużych strumieni bólu. Łatwiej to wyprzeć, zanegować, uciec od odpowiedzialności… Nie mierzyć się z takimi tematami, ale nie zawsze, bo kiedy coraz mniej jest świadków naocznych, tym bardziej musimy zwracać uwagę, że takie działania są też podejmowane z premedytacją, by fałszować historię, zmieniać narrację dziejową, co ułatwia manipulacje i obracanie porządkiem rzeczy w świecie, jak się chce. Wobec tak łatwej dostępności do informacji nie sposób o proste usprawiedliwienia. Gdy nie byliśmy ofiarami Holokaustu my musimy tylko chcieć otworzyć się na prawdę, jeśli pragniemy lepszej rzeczywistości, tworzenia jej świadomie.

Człowiek w obozie – ponura wizja

Wizja człowieka w obozie jest uderzająca i nie ma słów, aby ukazać dramat… istoty, która przestawała przypominać człowieka, nierzadko także pod względem cech moralnych. Wiele osób przeszło proces przystosowania do zasad obozowych, które skłaniały do wyrzekania się wszystkiego, co ludzkie i cywilizowane.

Człowiek w obozie to jednostka ogolona, zawszona, wychudzona, z ranami ropnymi, brudna. Upokorzona w każdy możliwy sposób i przez taką ofiarę wywyższona do potrzeby szczególnej widzenia w tych wyzwolonych dziś miejscach właśnie przez wyobrażanie sobie – człowieka w takiej postaci, na skraju śmierci, wygłodzonego, któremu odebrano wszelkie prawa i możliwość realizacji nawet najbardziej elementarnych potrzeb. Oto, co dzieje się z człowiekiem, kiedy plan totalnego, demonicznego zła się powiedzie… Choć na kilka lat. Każdy dzień zaś był przekraczającym możliwości wytrzymania, jednym, wielkim cierpieniem, przeszywającym na wylot wszystkie możliwości czucia.

Apel współczesnych

W przededniu kolejnej wielkiej rocznicy – za rok będzie 80 – nawołujmy świat, by zaprzestał konfliktów, walki, aby powrócił na drogi sumienia, odpowiedzialności za życie, siebie nawzajem; by nie pogarszano losu najbardziej bezbronnych, bezsilnych… Nawołujmy świat, aby szukał pokojowych rozwiązań, realizował politykę zrównoważonego rozwoju, by każdy miał szanse na godne życie, a nie jak w obozie, bez podstawowych praw i możliwości realizacji wszelkich potrzeb. Powiedzmy w cieniu Auschwitz \\\”nie\\\” dla przemocy, \\\”nie\\\” dla współczesnych form Auschwitz, jakiejkolwiek dyskryminacji, uprzedzeń, które tak szybko zaczynają wyniszczać i sieją spustoszenie przez fałszywe ideologie, co docierają w każdy zakątek ziemi, aby nieść ludzkości tylko pogrom, śmierć, biedę. Upomnijmy się o świat ludzkich zasad i szans. Niech w tym czasie każdy wystosuje apel, kto może, by zatrzymać zło. Nasze słowa mają taką moc przemiany świadomości. Niech odbijają się echem, wypierając brutalność, podłość, brak skrupułów, chciwość i wszelkie żądze oparte na niesprawiedliwości i pogardzie wobec różnic, naturalnego prawa bytu.

Autor: Katarzyna Lisowska

Fot. https://www.gov.pl/web/nowazelandia/wizyta-kanclerz-niemiec-w-obozie-auschwitz-birkenau