W czasie prac konserwatorskich w świątyni Chnuma w egipskim mieście Esna odnaleziono malowidła, na których znajduje się nasz Układ Słoneczny. Przedstawiają one kilka planet i znaków zodiaku.
Prace konserwatorskie
Konserwację świątyni prowadził zespół naukowców z egipskiego Ministerstwa Turystyki i Historii oraz z Uniwersytetu w Tybindze. Miejsce badań znajduje się w południowym Egipcie w mieście Esna. Ten budynek sakralny poświęcony był Chnumowi. Od V dynastii poddani łączyli go z bóstwem Słońca (Ra). Świątynia ta została wzniesiona w czasach Nowego Państwa. Stała się symbolem sztuki tamtego okresu. Cechowała ją wspaniała architektura, niesamowite rzeźby oraz malunki, które zdobiły komnaty budowli.
Odkrycie
Egipt znajdował się na przestrzeni lat w wielu strefach wpływów, wraz z nim ową świątynię wielokrotnie przebudowywano. „W okresie ptolemejskim powstały nowe rzeźby, które stanowiły hołd dla władców hellenistycznych. W czasach rzymskich tworzono reliefy i płaskorzeźby na cześć cesarzy Rzymu”. Pozostałości ruin wielkich budowli Egiptu są świadectwem tego, jak sztuka egipska stopniowo upadała. Choć badania na terenie tego kraju nie są rzadkością, to wciąż nie zostało odkrytych wiele artefaktów.
Podczas najnowszych prac archeologom udało się odkryć nieznane do tej pory reliefy, które przedstawiają wyobrażenia starożytnych Egipcjan dotyczące niebios oraz znaków zodiaku. Na odnalezionych płaskorzeźbach zobaczyć można kilka planet naszego układu gwiezdnego takich jak: Jowisz, Saturn, Mars oraz gwiazdy i konstelacje, które służyły Egipcjanom do pomiaru czasu. Naukowcy uważają, że odkryte malowidła mają ok. 2000 lat.
12 egipskich znaków zodiaku
Okazuje się, że dopiero w czasach greckich, było 12 znaków zodiaku. Sposób przedstawienia ich na płaskorzeźbach bardzo zdziwił badaczy, gdyż bardzo rzadko używano takiej symboliki w egipskich świątyniach. „Sam zodiak jest częścią astrologii babilońskiej i nie pojawiał się tak często w Egipcie aż do czasów ptolemejskich – mówi Christian Leitz, dyrektor Departamentu Egiptologii na Uniwersytecie w Tybindze i współautor najnowszych badań”.
Archeolodzy uważają, że obserwacja nocnego nieba i poszczególnych konstelacji, by stworzyć system 12 znaków zodiaku, pojawiła się dopiero w czasach hellenistycznych. Później owe symbole wykorzystywano jako elementy dekoracji sarkofagów i grobowców.
Inskrypcje z czasów rzymskich
Podczas ostatnich prac archeolodzy odnaleźli również inskrypcje z czasów rzymskich. Słowo „zodiak” pochodzi z języka greckiego i w tłumaczeniu oznacza „krąg zwierząt”. „W starożytnej astrologii to pas na sferze niebieskiej w płaszczyźnie ekliptyki zawierającej 12 stałych gwiazdozbiorów. Każdy z nich jest opisany własnym symbolem zodiakalnym”.
Dawne kultury wykorzystywały obserwacje nieba i znaczenie poszczególnych elementów do tworzenia horoskopów. Takie dokładne układy gwiezdno-planetarne wypisywano na naczyniach ceramicznych, glinianych lub drewnianych tabliczkach i monetach.
Wizerunki stworzeń
Badaczom udało się także odnaleźć malowidła, które przedstawiały wizerunki różnych stworzeń. Odkryto podobiznę węża z głową barana, ptaka z głową krokodyla i ogonem węża. Usuwanie gruzów i inne prace porządkowe odsłoniły także wizerunek Nechbet, która była egipską boginią, mającą wygląd sępa i rozszczepione skrzydła. Odnaleziono również malowidło przedstawiające bogini Uadżet, przypominającą kobrę.
W czasie oczyszczania zachodniej ściany świątyni archeolodzy odnaleźli także greckie inskrypcje zapisane czerwoną farbą. Odkryty obiekt naukowcy datują na okres panowania rzymskiego cesarza Domicjana. Władał on cesarstwem od 14 września 81 r. do 18 września 96 r. n. e. Badacze odczytali datę ze starożytnego kalendarza egipskiego i koptyjskiego, która prawdopodobnie była wyznaczonym dniem na ukończenie wspomnianej świątyni.
Autor: Patrycja Żero
Fot: National Geographic
