Niedawno brytyjscy naukowcy odkryli w bazie wojskowej starożytne budowle, grobowce skalne i kamieniołomy. Badacze dokonali tego na Cyprze.
Cypr od wielu tysiącleci jest tętniącą życiem wyspą. Od VI w. p.n.e. znajdywał się na terytorium państwa Aleksandra Wielkiego. Następnie wszedł w skład egipskiego państwa Ptolemeuszy. Później był częścią Cesarstwa Rzymskiego i Bizantyjskiego.
Państwo to poprzez bogatą historię, wabi archeologów, którzy co jakiś czas znajdują na jego terytorium wiele interesujących artefaktów. Związane są one ze spuściznami kulturowymi, które niegdyś występowały na tym terytorium.
Odkrycie
Niewielki zespół archeologów z University of Leicester, dzięki finansowaniu obrony Wielkiej Brytanii, przeprowadził badania powierzchniowe na obszarze brytyjskiej bazy wojskowej. To Dhekeila Sovereign Base Area, znajdująca się w południowo-wschodniej części Cypru. Wspomniana baza wojskowa powstała w 1960 roku na podstawie traktatu związanego z ustanowieniem Republiki Cypryjskiej. Dokument został sygnowany przez Wielką Brytanię, Grecję, Turcję i Cypr. Traktat związany był także z podziałem wysp.
Badania archeologiczne na tym obszarze polegają w dużej mierze na przejściu po terenie i zarejestrowaniu wszystkich widocznych na powierzchni śladów przeszłości. Chodzi przede wszystkim o wszelkiego rodzaju ceramikę i ruiny. Dhekeila, miejsce badań położone jest ok. 30 km od stolicy Cypru (Nikozji).
Zadanie polegało na zlokalizowaniu ok. 60 potencjalnych stanowisk archeologicznych, których obecność odnotowano na początku lat 60. ubiegłego wieku. Jeszcze w czasach przed rozbudową garnizonu. Wszystkie dane uzyskano w ramach badań cyfrowego systemu informacji geograficznej (GIS).
Pamiątki po przeszłości
Naukowcom udało się zlokalizować aż 51 stanowisk archeologicznych, a w tym 5 ruin. Badacze znali już położenie niektórych z nich, na podstawie wcześniejszych badań.
Kierownik ekspedycji Matt Beamish z University of Leicester podkreśla, że położenie Cypru na śródziemnomorskich szlakach przyczyniło się do powstania bogatego i zróżnicowanego dziedzictwa kulturowego. Słynie ono z przetrwania wielu stanowisk archeologicznych z epoki brązu, hellenistycznej epoki żelaza, rzymskiej, bizantyjskiej oraz średniowiecznej.
Na razie nie wiemy, jak wiekowe są te stanowiska. Archeolodzy uważają, że najstarsze z nich prawdopodobnie pochodzą z epoki brązu, która rozpoczęła się ok. 2500 r. p.n.e. Najpóźniejsze relikty z kolei pochodzą najprawdopodobniej z okresu bizantyjskiego, którego koniec miał miejsce w XII w. n.e. Wśród odnalezionych artefaktów można zobaczyć takie, które należą do epoki hellenistycznej (312-58 p.n.e.) i rzymskiej (od 58 r. p.n.e. do 395 r. n.e.).
Badacze szczególnie zwrócili uwagę na odnalezione trzy przybrzeżne kamieniołomy. Kamień był pozyskiwany w nich z niskich mierzei wcinających się w morze. Jeden z kamieniołomów miał nawet rampę, która wyglądała, jakby była wykorzystywana do załadunków płyt bezpośrednio do statków.
Kolejnym bardzo ciekawym znaleziskiem archeologów był kilkuhektarowy obszar, na którym znajdywało się wiele grobowców. Większość z nich była w opłakanym stanie. Niektóre nosiły znamiona grabieży: obok nich można było zauważyć dość pokaźne kopce wykopanej ziemi. Część grobowców posłużyła tamtejszej ludności jako śmietnik.
Polscy archeolodzy prowadzą badania na Cyprze
Jak się okazuje, od kilkudziesięciu lat polska ekspedycja prowadzi badania w jednym z najważniejszych stanowisk archeologicznych na Cyprze. Chodzi tutaj o Nea Pafos, który był niegdyś wielkim ośrodkiem starożytności. W okresie grecko-rzymskim pełnił funkcję stolicy ten pięknej wyspy. Od IV do I w. p.n.e. w miejscowości stacjonowała flota morska, która swoją wielkością przypominała egipską z Aleksandrii. Dzisiejsze stanowisko archeologiczne (Nea Pafos) wpisano na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Polakom udało się ustalić coś ważnego. Stwierdzili, że historyczna agora, czyli główny plac miasta, był większy niż przypuszczano. Udowodnili, że podczas prac archeologicznych nie zawsze trzeba kopać. Dzięki innowacyjnym badaniom geofizycznym udało im się częściowo odtworzyć część ulic i siatkę zabudowy, która obecnie nie jest już widoczna na powierzchni ziemi.
W terenie działają ekspedycje Instytutu Archeologii UJ i Uniwersytetu Warszawskiego. Badania zapoczątkował nestor polskiej archeologii śródziemnomorskiej prof. Kazimierz Michałowski już w 1963 roku.
Cypr z całą pewnością jest niezwykłym miejscem, w którym przeplatało się wiele światów i epok. Mieszały się tu kultury, religie i tradycje. Z tego też powodu, nie dziwi fakt, że archeologowie od tylu lat prowadzą tam liczne badania. Miejmy nadzieję, że odkryją oni jeszcze wiele niesamowitych obiektów i przekażą nam ogrom wiedzy o tym wyspiarskim państwie, które często znajdywało się pod panowaniem wielkich, tamtejszych mocarstw.
Patrycja Żero
fot. © ULAS, University of Leicester