Psychoza jest stanem, w którym następuje zaburzenie m.in. w postrzeganiu rzeczywistości. Znajomość jej wczesnych objawów pozwala nie tylko zrozumieć chorego, ale także umożliwia odpowiednio szybką reakcję.
Wiedza na temat psychozy, jej wczesnych objawów i ich charakterystyki jest podstawą dla zrozumienia jej początków. Tzw. przerwa psychotyczna to zjawisko polegające na doświadczaniu przez osobę dotkniętą chorobą, zmian dotyczących postrzegania otaczającego ją świata. Zjawisko to ma ogromny wpływ nie tylko na chorego, ale także otaczające go osoby.
Psychoza
Psychoza jest to rodzaj choroby psychicznej, której cechą wspólną jest utrata poczucia rzeczywistości. Schorzenie to wpływa na funkcjonowanie mózgu. Zachowania osoby dotkniętej tą przypadłością często spotykają się z niezrozumieniem ze strony otoczenia.
Psychoza – kiedy pojawiają się pierwsze objawy?
Pierwsze objawy psychozy mogą pojawić się już w wieku 20/30 lat. Natomiast w wielu przypadkach, tj. 20 – 40 proc. pierwsze objawy mogą wystąpić jeszcze przed osiągnięciem wieku 20 lat.
Psychoza – przyczyny
Jeśli chodzi o przyczyny psychozy, jest to choroba wieloczynnikowa. Może mieć więc podłoże:
- biologiczne
- genetyczne
- emocjonalne – podatność na stres
- środowiskowe
Choć, jak widać przyczyn powstania psychozy może być wiele, najważniejszą rolę odgrywa tu jednak genetyka, która stanowi połączenie wszystkich w/w czynników wywołujących tę chorobę.
Psychoza – fazy
Psychoza przechodzi w następujących 3 fazach:
- objawy przepowiadające – na tym etapie występują niejednoznaczne i trudne do wykrycia objawy
- ostra faza – tu już można zaobserwować konkretne objawy takie jak: urojenia, nieuporządkowanie myśli, czy nawet halucynacje
- faza remisji – w tej fazie dochodzi do stopniowego zaniku objawów, a w efekcie powrotu chorego do zdrowia.
Psychoza – inne wczesne objawy
Jak już mówiliśmy, znajomość wczesnych objawów psychozy, jest niezwykle ważna zarówno dla samego pacjenta, jak i jego otoczenia. Oczywiście objawy te zmieniają się w miarę upływu czasu. Przejdźmy jednak do objawów, a wśród nich, oprócz wcześniej wymienionych urojeń, halucynacji, czy nieuporządkowania myśli są także:
- zmiany nastroju – mogą być długotrwałe
- problemy z koncentracją
- niedbałość o higienę osobistą
- kłopoty ze snem
- brak motywacji do działania
- zmiany w toku myślenia, np. nieodróżnianie rzeczywistości od fantazji lub problemy ze zrozumieniem danej sytuacji
- niepokój
- nerwowość
- nieskładność w mowie
- złudzenia.
Psychoedukacja w psychozie
Bardzo ważna zarówno dla pacjenta, jak i jego bliskich. Nawroty psychozy zwykle spowodowane są sytuacjami stresowymi. Wówczas może pojawić się załamanie oraz uczucie przytłoczenia prowadzące m.in. do spadku świadomości. Warto więc zapoznać się z objawami, które towarzyszą psychozie, aby w odpowiednim momencie wszcząć interwencję
Nawroty, choć są nieuniknione, mogą rzutować na wiarę pacjenta w poprawę jego stanu lub całkowity powrót do zdrowia.
Edukacja dotycząca początkowych objawów
Choroby takie jak właśnie psychoza często widziane są jako zbiór charakterystycznych objawów. Warto jednak pamiętać, że choroba poza powszechnie znanymi objawami w zależności od osoby ma różne formy nasilenia.
Edukacja psychologiczna dotycząca pierwszych objawów psychozy umożliwia pacjentom oraz ich rodzinom uzyskać „narzędzia” niezbędne do radzenia sobie z zaburzeniem. Ponadto jest ona niezbędna w stosowaniu się do zasad leczenia oraz zapobieganiu nawrotom.
Odpowiednia edukacja w tej dziedzinie oraz udzielenie konkretnych wskazówek są więc kluczowe dla ochrony oraz redukcji zagrożeń. Bardzo ważne dla udzielenia osobie chorej prawidłowego wsparcia jest także zrozumienie czasu trwania schorzenia. Przy czym należy pamiętać, żeby nie wywierać na niej presji, a jedynie wspierać.
Psychoedukacja powinna koncentrować się na opiece nad opiekunami, czyli okazaniu wsparcia osobie towarzyszącej choremu. Chodzi tu o:
- możliwość dzielenia się obowiązkami
- możliwość uzyskania pomocy
- dostarczanie zasobów niezbędnych do radzenia sobie w momentach kryzysowych
Opieka nad chorym bywa wyczerpująca. Wsparcie ze strony otoczenia, tj. np. lekarzy, psychologów, czy psychoterapeutów jest więc bardzo potrzebne, aby nie ulec tzw. syndromowi wypalenia opiekuna.
Psychoza – leczenie
W procesie leczenie psychozy zaleca się:
- wielokierunkowe spojrzenie – w leczeniu powinno brać udział więcej osób, tzn. psycholog, psychiatra, ale również pielęgniarka, a przede wszystkim osoba towarzysząca (członek rodziny lub inna bliska osoba)
- wzmocnienie kontekstu oraz kręgu relacji pacjenta
- ciągłość w leczeniu farmakologicznym – stosowanie się do zaleceń lekarza wspomaga poprawę stanu pacjenta i zapobiega nawrotowi choroby. Niewskazane jest więc zażywanie używek takich jak alkohol, czy narkotyki
- wzmacnianie kompetencji społecznych i emocjonalnych – wspomaga m.in. zapobieganie konfliktom
- nakłanianie do korzystania ze wsparcia społecznego oraz integracji.
Anna Marciszewicz
Fot. Canva
