Polonez – co warto wiedzieć o naszym tańcu narodowym?

Wielkimi krokami zbliża się czas studniówek. To znakomita okazja, by przyjrzeć się nieco bliżej naszemu narodowemu tańcu, otwierającemu te uroczystości. Poznajcie historię i ciekawostki na temat poloneza.

Polonez jest uroczystym tańcem korowodowym, któremu towarzyszą niezwykła gracja ruchów oraz dostojne kroki. Charakteryzuje go m.in. umiarkowany rytm oraz metrum ¾. Pary w tańcu poruszają się powolnym krokiem po liniach prostych i krętych, wykonując liczne układy i figury.

Krótka historia poloneza

Z języka francuskiego „polonaise” oznacza „polski”, stąd jego podstawowa nazwa, czyli „taniec polski”. Jednak dawniej, w zależności od regionu, funkcjonowały różne nazwy: chodzony, pieszy, czy staroświecki.

Dawniej tradycyjnym strojem do wykonywania chodzonego był szlachecki strój kontuszowy lub suknie i mundury z okresu Księstwa Warszawskiego. Natomiast obecnie taniec ten wykonuje się w eleganckim stroju wieczorowym.

Trudno dokładnie określić jego początki. Przypuszcza się jednak, że pochodzi on od ludowych tańców chodzonych. W XVII wieku rozpoczynał bale na dworach, a szlachta wykonywała go przed władcą.

Do XIX wieku pieszy był bardzo popularnym tańcem. Rozwijał się, a dla uatrakcyjnienia towarzyszyły mu elementy ozdobne.

W pierwszej połowie XIX wieku, kiedy upowszechniły się bale maturalne, zrodził się zwyczaj ich otwierania właśnie tym tańcem. Natomiast w okresie przedwojennym tańczyło się go również podczas balu studentów czy prasy.

W 2021 r. został złożony wniosek o zakwalifikowanie poloneza jako niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. W tym roku nasz narodowy taniec otrzymał to wyróżnienie.

Jak współcześnie wygląda polonez?

Obecnie staroświeckiego tańczy się zwykle na rozpoczęcie balu maturalnego, czyli tzw. studniówki. Niekiedy otwiera wesela. Młoda para wybiera go na swój pierwszy taniec i wykonuje z gośćmi.

Układ i schemat tańca są ściśle określone przez Radę Ekspertów ds. Folkloru Ministerstwa Kultury i Sztuki. Składa się z następujących elementów:

• pięć ustawień w parze
• trzy rodzaje kroków
• dwa rodzaje ukłonów
• dziesięć figur

Ile zazwyczaj trwa odtańczenie poloneza? To zależy od liczby wykonywanych figur. Zwykle jednak jest to ok. 7-15 minut.

Muzykę do poloneza komponowało wielu twórców, z których najbardziej zasłynął Fryderyk Chopin. Utwory o tym charakterze można znaleźć również w dorobku takich kompozytorów, jak Jan Sebastian Bach, Stanisław Moniuszko, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven i wielu innych.

W Polsce bardzo powszechny jest ten pt. „Pożegnanie ojczyzny” Michała Kleofasa Ogińskiego. Natomiast po ekranizacji utworu „Pan Tadeusz” Andrzeja Wajdy popularność zyskały również kompozycje Wojciecha Kilara. Jego rytm słyszalny jest również w niektórych pieśniach religijnych, takich jak kolędy: „Dzisiaj w Betlejem” czy „Bóg się rodzi”.

Autor: Anna Marciszewicz