Wołki krężnickie – unikalne znalezisko

Dzisiejszy tekst poświęcony będzie znaczeniu znaleziska stanowiącego symbol badań archeologicznych, które odbyły się w Krężnicy Jarej pod kierunkiem dr Stefana Noska.

Położenie wsi

Krężnica Jara to wieś w gminie Niedrzwica Duża, położona tuż przy południowej granicy Lublina. Jej integralne części stanowią Majdan Krężnicki, Bartoszówka oraz Kolonia Krężnica Jara. Przez miejscowość przepływa rzeka Nędznica.

“Ojciec” lubelskiej archeologii

Dr Stefan Nosek 1 października 1945 roku rozpoczął pracę na Uniwersytecie Marie Curie – Skłodowskiej w Lublinie. Zorganizował tam od podstaw lubelski ośrodek archeologiczny. Był kierownikiem Katedry Archeologii Polski na nowo powołanym Wydziale Humanistycznym UMCS, którego był organizatorem i pełnił obowiązki dziekana. Jego rozpoczęte w 1947 r. , a kontynuowane w latach 1949 – 1950 wykopaliska w Krężnicy Jarej wykazały istnienie na terenie wsi osad ludności z kultury pucharów lejkowatych.

Odkrycia

Podczas badań na piaszczystej wydmie natrafiono na liczne fragmenty ceramiki, które pozwoliły na określenie kulturowej przynależności tego stanowiska. Odnaleziono ponadto m.in. gliniane fragmenty niewielkich toporków, krzemienną siekierkę i fragment drugiej, gliniane przęśliki, drobne narzędzia i odłupki krzemienne. Najcenniejszym pod względem historycznym znaleziskiem okazała się jednak ceramiczna figurka…

Wołki krężnickie

Figurka przedstawia dwa woły sprzęgnięte jarzmem. Była fragmentem ucha glinianego dzbana. Jej wymiary to 8 x 4 x 4 cm. Unikalne znalezisko jest dowodem na to, iż ludność kultury pucharów lejkowatych stosowała nową technikę rolniczą – orkę. Dzięki niej można było uprawiać ziemię na odległych, dotąd niezagospodarowanych, terenach. Wyobrażenie sprzężonych jarzmem zwierząt ciągnących wóz można niekiedy spotkać również na naczyniach z tej kultury. Zabytek aktualnie jest częścią zbiorów Muzeum Narodowego w Lublinie.

Kultura pucharów lejkowatych

Jest to jedna z kultur neolitu, z kręgu kultur naddunajskich. Jej występowanie w Europie określa się na 3700 – 1900 r. p.n.e. Obejmowała swym zasięgiem tereny Jutlandii, Szwecji, Niemiec, Holandii, Polski oraz części Wołynia i Podola.

W neolicie głównymi sposobami zdobywania pożywienia stały się uprawa roślin i chów zwierząt. Rozwój rolnictwa na Lubelszczyźnie przypada właśnie na okres istnienia kultury pucharów lejkowatych. Jest to najlepiej rozpoznana w tym regionie kultura neolityczna.

Autor: Piotr Zarośliński

Fot. https://www.globtroter.pl/zdjecia/276044,polska,lubelszczyzna,niedrzwica,duza,na,wsi.html