Szkoły demokratyczne to unikatowe instytucje edukacyjne, które odzwierciedlają demokratyczne wartości i promują aktywne uczestnictwo uczniów w procesie nauki. Jedną z pierwszych szkół demokratycznych była Summerhill założona przez A.S Neilla. Stanowią one część szerszego trendu rozwijania alternatywnych modeli edukacji, dostosowanych do współczesnych wymagań społeczeństwa. Można zdecydowanie powiedzieć, że Neill zmienił postrzeganie edukacji.
Jak funkcjonują szkoły demokratyczne?
Szkoła demokratyczna to rodzaj placówki edukacyjnej, która kładzie nacisk na uczestnictwo uczniów w podejmowaniu decyzji dotyczących ich własnej edukacji i funkcjonowania szkoły jako wspólnoty.
Szkoły demokratyczne stawiają na rozwój samodzielnego myślenia poprzez rozwijanie umysłów, uczuć i woli. Te miejsca swobodnej i twórczej pracy organizują także przestrzeń do spontanicznej aktywności uczniów. Rozwijają postawę asertywną i pokazują, w jaki sposób radzić sobie w sytuacjach stresowych. Wszystko to ma przygotować uczniów do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Jak wygląda to w praktyce? W szkołach demokratycznych tworzona jest atmosfera sprzyjająca samodzielnemu uczeniu się, a uczniowie są wspierani w rozwijaniu ich zainteresowań. To przestrzeń, gdzie budowane są relacje oparte na zaufaniu i współpracy, gdzie dorośli, czyli nauczyciele również się uczą.
W filmie Summerhill na pytanie „Kto jest za to wszystko odpowiedzialny” pewnych rodziców nowej uczennicy jedna z dziewczyn odpowiada „My wszyscy”. I to te słowa są istotą funkcjonowania szkoły Summerhill.
Szkoła założona kiedyś dla trudnej młodzieży, dzisiaj jest dla wszystkich. Trafia do niej jednak często trudna młodzież, która sama pyta o lekcje i chce nadrobić zaległości, te dzieci często stają się najlepszymi uczniami.
Jak wyglądają zasady Summerhill?
Szkoła demokratyczna stawia na równość i partycypację. To dzieci, a nie grono pedagogiczne tworzy zasady. Co dwa tygodnie spotykają się razem i głosują nad nowymi zasadami. Nauczyciele są częścią społeczności, i bardziej pełnią rolę mentorów, ale również uczą się od dzieci. Dzieci mają prawo też być niezależne od rodziców i nauczycieli.
Nauka realizowana jest poprzez zabawę i rozwijanie zainteresowań, a dzieci wybierają tylko te przedmioty, w których chcą uczestniczyć. Program nauczania jest dostosowany do indywidualnych potrzeb i zainteresowań uczniów. Dewizą jest, że uczeń nie musi robić niczego, co nie chce robić. Uczniowie wspólnie organizują zajęcia dodatkowe. Uczniowie są zachęcani do podejmowania odpowiedzialności za swoją edukację.
W szkole nie stosuje się tradycyjnych ocen, a zamiast tego skupia się uwagę na rozwoju umiejętności, kreatywności i samodzielnego myślenia. W Sumerhill istotny jest dialog i szacunek, dlatego uczniowie kształtują umiejętność komunikacji, słuchania oraz rozwiązywania konfliktów w sposób konstruktywny. Wspólnota szkolna opiera się więc na szacunku dla różnorodności poglądów i doświadczeń.
Elżbieta Grabka
Fot. Canva
