Święto Trzech Króli. Poznaj zwyczaje i tradycje 6 stycznia

Objawienie Pańskie jest świętem ustanowionym przez Kościół. Mieszkańcy krajów wschodnich we wczesnym chrześcijaństwie obchodzili ten dzień jako Boże Narodzenie.

Objawienie Pańskie zwane inaczej Epifanią, a potocznie Świętem Trzech Króli, to chrześcijańska uroczystość ku czci objawienia Boga. Według chrześcijan jest pokłonem złożonym Chrystusowi zarówno przez pogan, jak i osób z różnych warstw społecznych czy narodowych. Święto Trzech Króli wyraża się w trzech wydarzeniach:

• historii z Ewangelii według Świętego Mateusza, zgodnie z którą Mędrcy ze Wschodu przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon Jezusowi
• chrzcie Jezusa w Jordanie
• przemienieniu wody w wino podczas wesela w Kanie Galilejskiej

Według chrześcijańskiej tradycji nowonarodzonego Jezusa w żłóbku odwiedziło trzech mędrców o imionach Kacper, Melchior i Baltazar. Przynieśli oni ze sobą podarunki, którymi było złoto, kadzidło i mirra.

Objawienie Pańskie jest świętem nakazanym przez Kościół rzymskokatolicki, uroczystością liturgiczną. Początkowo święto to obchodzono razem z Bożym Narodzeniem. Dopiero w IV w. zostało ustanowione jako odrębne. Kościół rzymskokatolicki za dzień obchodzenia Święta Trzech Króli uznaje datę 6 stycznia, zaś wyznawcy wiary prawosławnej świętują ten dzień 19 stycznia.

Czy Święto Trzech Króli zawsze było dniem wolnym?

W okresie międzywojennym, a także w latach 1951-1960 Święto Trzech Króli było dniem wolnym od pracy. Jednak tradycja ta została zniesiona ustawą Sejmu RP. We wrześniu 2010 podjęto działania mające na celu ponowne ustanowienie 6 stycznia dniem wolnym. Jeszcze w tym samym roku została uchwalona odpowiednia ustawa. W związku z tym w roku 2011 6 stycznia był pierwszym od wielu lat dniem Objawienia Pańskiego wolnym od pracy.

Nie tylko u nas Święto Trzech Króli widnieje w kalendarzu na czerwono. Podobnie dla mieszkańców Hiszpanii, Chorwacji, Grecji, Niemiec, Słowacji, Szwecji czy Włoch jest to dzień wolny od pracy. Dodatkowo Hiszpanie wręczają sobie w ten dzień prezenty.

W Biblii nie ma żadnej informacji o trzech królach, jednak taką nazwą posługuje się Kościół Katolicki.

Zwyczaje na Święto Trzech Króli

• Na przełomie XV i XVI wieku powszechnie znany i uznawany tego dnia był zwyczaj święcenia złota i kadzidła.

• Kadzidłem, którego rolę pełniła żywica z jałowca, po uprzednim poświęceniu okadzano domy oraz obejścia. Natomiast poświęconym złotem dotykano szyi. Działania te stanowiły symbol zabezpieczenia m.in. przed chorobami.
• Po uroczystym obiedzie wszyscy „zajadali się” ciastem z migdałem. Odnalezienie migdała w swoim kawałku zwiastowało zostanie „królem migdałowym”.
• Kolejnym ciekawym był zwyczaj chodzenia dzieci z gwiazdą. Dzieci odwiedzały sąsiednie domy wyśpiewując kolędy o Trzech Królach, a od mieszkańców otrzymywały rogale nazywane „szczodrakami”.
• Przy kościołach natomiast ustawiano stragany, na których sprzedawane były kadzidło i kreda.

Od XVIII wieku ogólnoświatowym zwyczajem jest święcenie kredy, którą w święto Trzech Króli na drzwiach domów zapisuje się litery K+M+B oraz datę bieżącego roku. Niektórzy mylnie uznają, że są to inicjały imion trzech króli – Kacpra, Melchiora i Baltazara. Prawdziwe znaczenie jest jednak zupełnie inne. Jest to skrót od łacińskich słów: „Christus Mansionem Benedicat\\\”, które oznaczają: \\\”Niech Chrystus błogosławi ten dom\\\”. Poprawny zapis to C+M+B, jednak z czasem doszło do jego spolszczenia i literę C zastąpiono literą K.

Orszak Trzech Króli

Według polskiej tradycji ludowej tego dnia barwny korowód przebierańców, a wśród nich trzej królowie, odwiedzał okoliczne domy, życząc domownikom pomyślności. Współcześnie zwyczaj ten funkcjonuje jedynie w miejscowości Sopotnia Mała, a kolędowanie trwa tam aż trzy dni.

Tradycją wielu polskich miast stały się natomiast uliczne jasełka połączone ze wspólnym kolędowaniem, zwane Orszakiem Trzech Króli. Takie imprezy odbywają się m. in. w Warszawie, Poznaniu, Krakowie, Gdańsku, Wrocławiu i wielu innych miastach. Z pewnością warto dołączyć do jednego z takich pochodów, tym bardziej, że często w ich trakcie prezentowane są inscenizacje z ucharakteryzowanymi postaciami króli i innych bohaterów tamtych wydarzeń.

Autor: Anna Marciszewicz

fot. Gazeta Krakowska, Super Express