Historia walki o prawa kobiet trwa od bardzo dawna. Niektóre kraje udzieliły już kobietom praw podobnym mężczyznom, inne wciąż bronią się przed tym krokiem. W walce o prawa kobiet, także te wyborcze, duże znaczenie miały sufrażystki i ich działalność
Sufrażyzm, z łacińskiego – suffragium – głos wyborczy, to ruch aktywistyczny, który działał głównie w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Jego głównym celem była walka o wyborcze prawa kobiet na przełomie XIX i XX wieku, szczególnie przed I wojną światową.
Women\’s Social and Political Union
Terminem tym określano zwłaszcza członkinie założonej w 1903 roku brytyjskiej organizacji Women\’s Social and Political Union. Sufrażystki walczyły o przyznanie pełnych lub choćby częściowych praw wyborczych kobiet. Ruch ten zalicza się do pierwszej fali feminizmu i kończy się wraz z realizacją założonych postulatów.
Większość z nich, żeby zrealizować swoje cele, stosowała głównie zasadę obywatelskiego nieposłuszeństwa. Oparta była ona na celowym łamaniu poszczególnych przepisów prawa w imię walki z naruszaniem wartości istotnych dla niego, równocześnie mając świadomość o czekających za to konsekwencjach.
Skrzydło radykalne – sufrażetki
Dążenia do przemian świadomościowych stały się pretekstem do stworzenia radykalnego ruchu wewnątrz sufrażystek, nazywanego sufrażetki. Stosowały one ostre formy protestu i przemoc. Przykuwały się łańcuchami do ogrodzeń, przerywały wystąpienia polityków, którzy byli w opozycji do ich poglądów, podpalały skrzynki pocztowe, puste budynki, czy wybijały szyby w oknach wystaw.
Jedną z aktywistek ruchu była Emily Davison. Ta 41-letnia, w chwili śmierci Brytyjka, zginęła tragicznie. Wpadła pod konia, który należał do króla Jerzego V, a prowadził go podczas gonitwy Derby w 1913 roku dżokej Herbert Jones. Następstwem tego było aresztowanie i uwięzienie wielu z nich, a gdy więźniarki protestując, rozpoczęły strajk głodowy, były przymusowo odżywiane.
Cat and Mouse Act
Akcja ta skutkowała wprowadzeniem w Wielkiej Brytanii prawa, które umożliwiało czasowe zwolnienie więźnia ze względu na stan zdrowia, dając równocześnie policji możliwość doprowadzenia go ponownie do więzienia, jeśli władze uznają, że stan zdrowia uległ poprawie. Prawo to określano terminem prawa “kotka i myszki” (ang. Cat and Mouse Act). Jego prawdziwym celem miało być przeciwdziałanie strajkiem głodowym, które prowadzone przez sufrażystki, zdobywały im sympatię społeczną.
Pomimo represji walka sufrażystek nie ustała i trwała po obu stronach Atlantyku. Krótko po I wojnie światowej Amerykanki pod przewodnictwem Alice Paul i Lucy Burns, zorganizowały masę protestów przeciwko administracji podległej ówczesnemu prezydentowi Wilsonowi, porównując położenie, w jakim się znajdowały, do sytuacji pokonanych w wojnie Niemców.
Status polityczny kobiet się podnosi
Podczas I wojny światowej liczba mężczyzn pracujących w fabryce radykalnie się zmniejszyła, co sprawiło, że kobiety musiały ich zastąpić. Zmiana ta zmodyfikowała społeczny punkt widzenia na temat możliwości kobiet. W Wielkie Brytanii sufrażyzm przybierał stopniowo na sile i już w roku 1918 parlament tego kraju przyznał prawo głosu kobietom. Przywilej ten otrzymały kobiety powyżej 30 lat prowadzące gospodarstwo domowe, małżonki mężczyzn prowadzących gospodarstwo, właścicielkom dóbr, z którego otrzymywały min. 5 funtów na rok, absolwentkom wyższych uczelni.
W USA prawo głosu dla kobiet wprowadziła w 1920 roku 19 poprawka do Konstytucji. Brytyjkom prawa z mężczyznami zrównano dopiero 10 lat później. Wcześniejsze zmiany, jeszcze w XIX wieku, gwarantowały prawo do zarządzania własnym zarobkiem po ślubie oraz posiadanie swojego konta bankowego.
Antysufrazyżm
Sufrażyzm, jak każdy ruch aktywistyczny, miał zarówno zwolenników, jak i przeciwników. W przypadku tych drugich, największą brytyjską organizacją była Women’s National Anti-Suffrage League. Publikowała ona również pismo Anti-Suffrage Review oraz była inicjatorem petycji do parlamentu z 1907 roku. Dokument ten podpisało łącznie 87 tys. osób.
Jeśli chodzi o USA, na jej terenie działała choćby New York State Association Opposed to Woman Suffrage. W 1908 roku zrzeszała ona 90 osób. Ich głównym celem było tworzenie pamfletów. Po wypełnieniu postulatów sufrażystek, przekształcili się w ruch antyfeministyczny.
Sylwia Zaroślińska
Fot. Biblioteka Kongresu USA, cph.3a32338, domena publiczna
