Osiem badań, które warto wykonać przynajmniej raz w roku

Profilaktyka chorób jest szczególnie ważną kwestią dla zdrowia naszego organizmu. Wielu z nas nadal bagatelizuje sprawy zdrowotne, nie wykonując regularnie podstawowych badań. Często skutki takich decyzji mogą niestety okazać się tragiczne. Dlatego też przygotowaliśmy listę ośmiu badań profilaktycznych, które warto wykonać przynajmniej raz w roku.

Morfologia krwi

Jest to podstawowe badanie krwi, określające ogólną kondycję naszego organizmu. Na podstawie morfologii sprawdzany jest poziom poszczególnych elementów morfotycznych, czy komórek krwi. Lekarz ocenia, czy w naszym organizmie nie występuje problem niedokrwistości. Sprawdza również stopień zawartości hemoglobiny, która transportuje tlen.

Proces przygotowania przed badaniem nie jest skomplikowany. Do wybranego laboratorium należy zgłosić się na czczo (do 12 godzin od ostatniego posiłku). Wykonywanie morfologii ma m.in. na celu wykrycie nowotworów krwi czy białaczki. Dlatego też warto przynajmniej raz w roku skorzystać z tego badania i wykluczyć groźne choroby.

Badanie tarczycy

Duże znaczenie diagnostyczne, szczególnie u kobiet, ma również badanie tarczycy. Dlaczego? Otóż okazuje się, że żeńskie problemy zdrowotne zaobserwowane w różnych układach mogą mieć związek z tarczycą. Jej nieprawidłowe funkcjonowanie wpływa na wiele procesów w organizmie, np. problem z kontrolą masy ciała.

Wykonuje się wówczas badanie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH). Test TSH nie jest drogi, zazwyczaj kosztuje kilkanaście złotych. Skierowanie bez problemu dostaniemy od lekarza rodzinnego bez dodatkowych kosztów. Test wykonuje się na podstawie próbki krwi, co ma na celu wykrycie charakterystycznych objawów przy problemach z tarczycą. Okazuje się, że często choroby tego typu mogą przebiegać w sposób dla nas niezauważalny, bezobjawowy.

Badanie ogólne moczu

To badanie powinno być wykonywane profilaktycznie przynajmniej co 2-3 lata, a powyżej 55 roku życia corocznie. Podobnie do morfologii krwi, mamy tutaj możliwość sprawdzić ogólny stan naszego organizmu. Ocenianych jest kilka aspektów: barwa moczu, jego PH czy odczyn. Ważną kwestią jest sprawdzenie, czy w moczu nie znajdują się niepożądane elementy: białko, glukoza, barwniki żółciowe, ciała ketonowe, czerwone lub białe krwinki, kryształy (takie jak fosforany lub moczany), a także nadmiarowe bakterie.

Każde przekroczenie określonej wartości jest dla lekarza istotną informacją. Może ona pomóc zdiagnozować chorobę czy doprecyzować kierunek dalszych badań. Na podstawie ogólnego badania moczu możliwe jest wykrycie we wczesnej fazie chorób nerek, dróg moczowych, również chorób układowych, a także powikłań związanych z już zdiagnozowaną cukrzycą, otyłością czy nadciśnieniem tętniczym.

Badanie stężenia glukozy

To badanie jest równie ogólne jak to poprzednie. Kojarzy się ono głównie z ciążą, ponieważ często wykonują je przyszłe mamy. W ciąży wykonywany jest doustny test obciążenia glukozą (OGTT). Profilaktyczna ocena stężenia glukozy we krwi wygląda nieco inaczej niż u kobiet spodziewających się dziecka. Pozwala stwierdzić, czy w naszym organizmie istnieje tendencja do cukrzycy. Do miejsca, w którym wykonujemy badanie, również udajemy się na czczo.

Coroczne wykonywanie tego badania jest wskazane u osób z grup ryzyka. Mowa tutaj o zmagających się z nadwagą czy z otyłością. Jeśli jesteś osobą mało aktywną lub nieaktywną fizycznie, albo twoi rodzice czy rodzeństwo mieli zdiagnozowaną cukrzycę, warto również z tego względu zdecydować się na badanie glukozy.

Badanie żelaza i ferrytyny

Niedobór żelaza często przekłada się na problemy z niedokrwistością lub anemią. Zagrożenie to dotyczy w dużej mierze kobiet i osób regularnie oddających krew, a także wegetarian i wegan. Jeśli należysz do którejś z tych grup, pamiętaj o sprawdzaniu tych parametrów. Niedobór żelaza w badaniu nie jest widoczny od razu, a w morfologii jeszcze później. Jednakże możesz zaobserwować u siebie takie objawy jak wypadanie włosów, ciągłe zmęczenie i osłabienie, pogorszenie stanu skóry, a także włosów i paznokci.

Wskazaniem do oceny stężenia ferrytyny w surowicy jest diagnostyka niedoborów żelaza, różnicowanie niedokrwistości i kontrola suplementacji żelazem. Ferrytyna to swoisty magazyn żelaza w organizmie, a jej stężenie odpowiada za odzwierciedlenie ustrojowych zapasów żelaza.

Badanie OB

Skrót tego badania pochodzi od odczynu Biernackiego (OB). Jest ono również jednym z prostszych i mniej skomplikowanych, ponieważ, podobnie jak morfologia krwi, sprawdza, czy w organizmie nie pojawił się stan zapalny. Jeśli doszło do jego wystąpienia, to badanie to monitoruje jego przebieg. Badanie OB ocenia tempo opadania krwinek czerwonych w ciągu godziny od pobrania krwi.

Co ciekawe, samo badanie nie da lekarzowi dużej wiedzy. Może on wówczas jedynie przypuszczać, że jeśli tempo opadu jest zbyt wysokie, to w organizmie występuje stan zapalny, który może być spowodowany nierozpoznaną chorobą. Precyzyjna diagnostyka jest oczywiście możliwa dzięki dodatkowym badaniom.

Próby wątrobowe

Badanie określane jako próby wątrobowe może dostarczyć nam sporej ilości informacji. Dzięki nim możliwa jest ocena funkcjonowania wątroby. Oznacza się wtedy aktywności wybranych enzymów, wskazujących na stan funkcjonowania wątroby. Badania te pozwalają na diagnostykę we wczesnej fazie chorób wątroby czy stanu jej uszkodzenia.

Jak dobrze wiemy, wrogiem nr 1 wątroby jest alkohol. Jednak jest wiele innych czynników, które mogą wpływać w podobny sposób, jak obfite w ciężkostrawne tłuszcze jedzenie, długotrwałe przyjmowanie leków czy zakażenia wirusowe. Do badania należy się odpowiednio przygotować. Jak w przypadku wielu innych badań, należy być na czczo. Trzeba również powstrzymać się od picia alkoholu do 24 godzin przed badaniem.

Badanie kreatyniny

Dzięki temu badaniu możemy dowiedzieć się, czy grozi nam niewydolność nerek. Wydalana ilość kreatyniny z naszego organizmu powinna być stała, ponieważ jest związana z ilością masy mięśniowej. Na podstawie stężenia kreatyniny jest określany poziom przesączania kłębuszkowego (GFR), który jest głównym wskaźnikiem oceny czynności nerek.

Kreatyninę zaleca się zbadać przed wykonaniem badań obrazowych, głównie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, dlatego że podczas tych czynności podawany jest kontrast. Lekarz musi mieć pewność, że nerki sobie z nim poradzą, zanim je obciąży.

Autor: Martyna Juruś

Fot. Canva