Oleg Zakirow na tropie prawdy

Zapomniana historia Olega Zakirowa. Szczegóły poniżej.

Służba w KGB

Oleg Zakirowicz Zakirow urodził się 29 października 1952 roku w Andiżanie, w Uzbeckiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Jako absolwent prawa na Taszkienckim Uniwersytecie Państwowym w 1975 roku podjął pracę w KGB. Początkowo służył w Urgenczu, by przenieść się kolejno do Biszkeku, Ałma- Aty, Smoleńska. Od 1984 do 1986 roku brał udział w wojnie w Afganistanie, by następnie powrócić do Smoleńska.

Pieriestrojka

W 1989 roku major, jako członek specjalnej grupy KGB, zajął się rehabilitacją ofiar stalinizmu. Mimo politycznych nacisków i dzięki własnemu uporowi wyszedł poza zaplanowany przez władze zakres badań nad stalinowskimi zbrodniami. Odnalazł świadków i wykonawców zbrodni na polskich oficerach w Katyniu w 1940 roku. Spisywał i przechowywał ważne dla śledztwa zeznania. Dotarł również do dokumentacji mordów na Polakach jakie miały miejsce w latach ‘30.

Rozpoczął współpracę ze smoleńską rozgłośnią radiową oraz tygodnikiem “Moskowskije Nowosti”, który publikował materiały na temat zbrodni katyńskiej. Współpracował z Marcelem Łozińskim, reżyserem filmu dokumentalnego “Las Katyński”, polską dziennikarką Krystyną Kurczab-Redlich. Działał razem z rosyjskim Stowarzyszeniem “Memoriał” poszukującym informacji o zagładzie polskich oficerów. Władze zakazały mu dalszych prac. Grożono mu sądem, był zastraszany. W 1990 roku wystąpił z Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Rok później zwolniono go ze służby w KGB, jako oficjalny powód podając schizofrenię. Część ujawnionych przez niego materiałów udało się przekazać stronie polskiej.

Ucieczka i dalsze losy

Wobec gróźb śmierci kierowanych pod swoim adresem musiał uciekać. Polski Urząd Ochrony Państwa przetransportował go wraz z żoną Galiną i córką Larisą do Polski. Osiadł w Łodzi, gdzie żył w trudnych warunkach. W 2002 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski nadał mu polskie obywatelstwo. W 2010 roku opublikowano książkę “Obcy element” zawierający wspomnienia Zakirowa, która zdobyła tytuł Książki Historycznej Roku. Ponadto teksty jego autorstwa ukazywały się w miesięczniku “Nowaja Polsza”, “Zeszytach Katyńskich” czy “Rzeczpospolitej”.

Zakirow został również wielokrotnie odznaczony i nagradzany. Otrzymał Medal “Za zasługi Bojowe” za udział w wojnie w Afganistanie, Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Wyróżniony został przez Niezależny Komitet Historycznego Badania Zbrodni Katyńskiej za poszukiwanie i odnalezienie świadectw bezpośrednich świadków zbrodni. Uhonorowano go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz odznaką honorową “Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka\\\”. Dostał także Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski i nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej. W 2007 roku powstał film dokumentalny zatytułowany “Oleg Zakirow”, a w 2009 roku TVP Kraków zrealizowała dokument “Prywatne śledztwo majora Zakirowa”.

Oleg Zakirow zmarł 18 kwietnia 2017 roku. Jego grób znajduje się na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Ogrodowej w Łodzi.

Autor: Piotr Zarośliński

Fot. Fotorzepa, Radek Pasterski RP Radek Pasterski