ADHD i autyzm u osób dorosłych

Zarówno autyzm, jak i ADHD mogą sprawiać wiele problemów w życiu dorosłym. Problemem jest często fakt, że te zaburzenia nie zostały zdiagnozowane w dzieciństwie i wielu dorosłych po prostu nie wie, że jest nimi dotknięta. Skutkować to może tym, że takie osoby nie wiedzą, jak radzić sobie z wieloma trudnościami w życiu społecznym, jakie ich na co dzień spotykają.

ADHD jest zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, który najczęściej objawia się nadmierną ruchliwością, deficytem uwagi i koncentracji oraz impulsywnością. Osoby dotknięte tym schorzeniem cechuje brak wytrwałości w realizacji zadań, tendencja do ciągłych, szybkich zmian wykonywanych aktywności bez ich ukończenia, dezorganizacja oraz niekontrolowana nadmierna aktywność. Przyczyną powstawania ADHD są zaburzenia w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, a pierwsze objawy choroby zazwyczaj zauważalne są już we wczesnym dzieciństwie. Czynniki genetyczne i środowiskowe mogą nasilać objawy tego zaburzenia.

ADHD u osób dorosłych

Chociaż objawy ADHD z wiekiem słabną, to jednak wiele osób (nawet do 50%) wykazuje objawy zaburzenia także w życiu dorosłym. Osoby dorosłe ze zdiagnozowanym ADHD, które nie zostaną objęte odpowiednią opieką zdrowotną są chaotyczne. Dodatkowo mogą pojawić się u nich zaburzenia lękowe, problemy z nauką, a nawet depresja. Często popadają w uzależnienie od leków, środków przeciwbólowych, alkoholu czy innych używek.

ADHD u osób dorosłych może objawiać się nietypowym zachowaniem. Charakterystyczne jest tutaj:

• częste przerywanie wypowiedzi innych
• słabo rozwinięta pamięć krótkotrwała
• brak cierpliwości
• zmiany emocjonalne (nagłe)
• zapominanie
• nietrwałość w relacjach z ludźmi.
• charakterystyczne są również problemy z koncentracją oraz potrzeba ciągłego ruchu (dlatego osoby z ADHD postrzegane są przez innych jako niespokojne, roztargnione i zapominalskie)

Diagnozowanie ADHD u osób dorosłych opiera się na:

• wywiadzie psychologicznym
• testach osobowości, psychometrycznych, neuropsychologicznych i innych

W diagnostyce można posłużyć się również badaniem czynnościowego rezonansu magnetycznego, który rejestruje aktywność mózgu towarzyszącą wykonywanym zadaniom.

Metody wspomagania osób z ADHD

ADHD nie można wyleczyć, ale podjęcie odpowiednio dobranej terapii pozwala na zmniejszenie skutków zaburzenia. Do metod leczenia dorosłych pacjentów należą: psychoterapia, psychoedukacja, farmakoterapia lekami stymulującymi, terapia rodzin, a także coaching, mający na celu wzmacnianie dobrych nawyków.

Coraz bardziej popularna w leczeniu ADHD staje się terapia EEG-Biofeedback (Neurofeedback), która poprzez monitorowanie zmian fizjologicznych organizmu uczy kontroli nad niektórymi nieświadomie zachodzącymi procesami, jak np. napięcie mięśniowe czy fale mózgowe. Prowadzi to do zmniejszenia objawów choroby.

Czym jest autyzm?

Autyzm jest zaburzeniem rozwoju, objawiającym się trudnościami w komunikowaniu się, nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji z otoczeniem oraz powtarzalnymi wzorcami zachowania. Często towarzyszą mu zaburzenia mowy, a nawet niedorozwój intelektualny. Autyzm zalicza się go do grupy zaburzeń neurozwojowych. To zaburzenia, z którymi człowiek się rodzi i które towarzyszą mu przez całe życie. U każdej osoby z autyzmem mogą występować objawy o różnym profilu i w różnym nasileniu. Określa się je jako „spektrum autyzmu”,

Autyzm wiąże się z ograniczonymi i powtarzającymi się wzorcami zachowania. Osoba cierpiąca na to zaburzenie nie lubi zmian, przywiązuje się do rutyny i wykazuje wąskie, specyficzne zainteresowania. Do typowych objawów autyzmu należą również problemy związane z komunikacją, okazywaniem uczuć, a także zakłócenia w odbieraniu wrażeń zmysłowych. Dla określenia osobowości w spectrum autyzmu ocenia się stopień natężenia zaburzeń we wszystkich wyżej wymienionych obszarach. Autyzm łatwo pomylić z innymi chorobami. Dlatego, aby potwierdzić lub wykluczyć chorobę należy udać się do specjalisty.

Przykłady zaburzeń, których objawy są wspólne z autyzmem:

• zaburzenia afektywne (depresja)
• nerwica natręctw (np. ciągłe mycie rąk nawet przy lekkim zabrudzeniu)
• ADHD (np. impulsywność)
• osobowość unikająca (np. unikanie bycia w relacjach, pomimo chęci pozostawania w nich),
• schizofrenia (np. wycofanie, zamknięcie w sobie)

Życie dorosłego w spektrum autyzmu

Osoby dorosłe będące w spektrum autyzmu doświadczają w codziennym życiu wielu trudności. Wiąże się to z brakiem poczucia kontroli nad własnym życiem. Problemy z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji, z wyrażaniem emocji czy stawanie przed nowymi wyzwaniami mogą nawet doprowadzić do depresji. Chorym często towarzyszy uczucie niepokoju i lęku, czego efektem jest stopniowe wycofywanie się z życia społecznego.

Warto pamiętać, że autyzmu, podobnie jak ADHD i innych tego typu schorzeń, nie da się wyleczyć. Towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Jednak podjęcie odpowiedniego leczenia może znacznie ułatwić codzienne funkcjonowanie zarówno osobie cierpiącej na zaburzenia jak i osób żyjących w jej otoczeniu. W przypadku osób dorosłych cierpiących na autyzm pomocne mogą okazać się sesje terapeutyczne z psychologiem z zastosowaniem terapii behawioralnej, prowadzące do akceptacji własnego stanu zdrowia. W lepszym zrozumieniu osoby autystycznej oraz poprawie osobistej relacji odpowiednia będzie terapia z udziałem najbliższej osoby.

Z kolei osobom borykającym się z problemami w komunikacji z innymi z pewnością pomoże trening umiejętności społecznych. Natomiast wsparcia w kryzysie wynikającym z uczucia odosobnienia można szukać w grupach zrzeszających osoby dotknięte autyzmem.

Autor: Anna Marciszewicz

Fot. Canva