Herbata na świecie i jej właściwości zdrowotne

Herbatę znamy już od setek tysięcy lat. Zyskała bardzo dużą popularność na świecie jako codzienny napój.
Herbatę najprawdopodobniej odkryto w III wieku naszej ery w Chinach. Dlatego Państwo Środka uważa się za herbacianą kolebkę. W Chinach tradycję spożywania herbaty kultywuje się od wieków. Nie jest to zwykłe picie herbaty, a rodzaj ceremonii towarzyszący wyjątkowym wydarzeniom.
Naród chiński przez dłuższy czas strzegł tajemnicy uprawy i picia herbaty. Jednak z czasem zaczęto podróżować i odkrywać tajemnice związaną z tym napojem. Legenda głosi, że w 803 roku mnich Dengyo Daishi wszedł w posiadanie krzewu herbacianego i udał się z nim do Japonii, gdzie zapoczątkowano uprawę herbaty.

Japonia i Chiny kolebką herbaty

Japończycy podobnie jak Chińczycy do picia herbaty podchodzili z wielkim szacunkiem. Japonia traktuje picie herbaty, jak świętość, a jej tradycja jest nawet bardziej czczona, niż w Chinach. W Europie pojawienie się herbaty datuje się dosyć późno, bo dopiero w XVII w., na rynek wprowadzili ją holenderscy kupcy i rozsławili w Anglii, a stamtąd już trafiła do Polski i innych krajów.

Z kolei Polska to kraj, gdzie herbatę pije się codziennie do posiłków. Nie nadajemy jej specjalnej ważności i pijemy w zróżnicowany sposób. Najpopularniejsza w Polsce jest czarna herbata z cytryną. Jednak powoli się to zmienia i coraz częściej w sklepach możemy zakupić inne odmiany herbaty jak np. zielona, czerwona czy biała. Dużą popularnością cieszą się również mieszanki herbat np. czarna z różnymi suszonymi owocami, ziołami czy kwiatami.

Jednak każdy kraj ma swój ulubiony rodzaj herbaty i spożywa go w zupełnie inny sposób. Przykładowo Anglicy często piją mocne czarne herbaty typu English Breakfast serwowane przed południem i Earl Grey podawane w drugiej połowie dnia. Słynną English Tea serwuje się o 17 godzinie, zazwyczaj o tej porze Anglicy robią sobie krótką przerwę na tzw. five o’clock.
Popularnym rodzajem herbaty w Wielkiej Brytanii jest również herbata z mlekiem tzw. bawarka, wywodząca się z Francji. Nazwa pochodzi od francuskiego słowa Bavarios i oznacza mieszkańca Bawarii. Obecnie Francuzi częściej wybierają herbatki ziołowe występujące pod nazwą tisane lub infusion, wypierając stopniowo znaną bawarkę, czy zwykłą czarną herbatę.

Tureckie picie herbaty

W Turcji herbatę pije się w malutkich szklankach typu tulipan, których najpopularniejsza odmiana pochodzi z Rize, swoją nazwę zaś zaczerpnęła od tureckiej prowincji. Turecką herbatę najczęściej zaparza się w specjalnym czajniku caydanlik – demili o charakterystycznym kształcie. Do dolnego naczynia wlewa się wodę doprowadzając ją do wrzenia, a liście wsypuje do górnej części na specjalne sito, zalewając wodą. Tak powstaje esencja, na którą trzeba poczekać około 30 minut. Turecką herbatę pije się gorzką, niektórzy Turcy wzbogacają jej smak dodając szyszki chmielu. Jest to najpopularniejszy rodzaj herbaty w Turkiye, który serwuje się o każdej porze dnia. Oprócz tradycyjnej herbaty w tureckich sklepach czy na straganach kupimy również inne herbatki. Niezwykle popularne są tam herbaty z eukaliptusa idealne na przeziębienie, słynne herbatki Sułtana czy napary z owoców granatu.

Natomiast Włosi i Hiszpanie to naród spożywający bardzo małe ilości herbaty, najpopularniejszą używką jest kawa. Herbatę pija się tam bardzo rzadko, zazwyczaj w okresie przeziębienia. Jeżeli wejdziemy do baru czy restauracji to często spotkamy podstawowy wybór herbat, a mianowicie czarną, niekiedy zieloną. Bywa, że w niektórych miejscach w ogóle nie wypijemy herbaty lub dostępna będzie tylko o określonej porze.

Rodzaje herbat

Wyróżnia się najczęściej siedem podstawowych rodzajów herbaty. Najpopularniejsze z nich to: biała, żółta, zielona, czerwona, czarna, czerwona. Każdy rodzaj herbaty ma inny smak i aromat w zależności od krzewu, jego dojrzałości oraz procesu przetwarzania. Na smak herbaty może mieć również wpływ pogoda, proces suszenia czy fermentacja. Zauważmy, że nawet kiedy kupimy w sklepie dwa takie same opakowania herbaty, to zawsze będzie jakaś różnica między nimi. Nigdy jej smak nie będzie taki sam. Smak herbaty zależy też od rodzaju suszu oraz długości parzenia liści.

Czarna herbata

Czarna herbata należy do najpopularniejszych i najbardziej znanych herbat na świecie. Wszystkie herbaty wytwarza się z krzewów herbacianych. Natomiast rodzaj herbaty zależy od tego, kiedy zbierane są liście i od procesów przetwarzania. Herbatę czarną najczęściej wytwarza się z liści pochodzących z Chin, Jawy, Sumatry czy Sri Lanki. Mniej popularne kraje, które również zajmują się uprawą herbaty to: Afryka, Kenia, RPA, Tanzania czy Turcja. W Turcji zazwyczaj uprawa odbywa się w dwóch rejonach – Artvin i Rize. Herbatę wytwarza się z liści, jak i również pączków, a nawet łodyżek liści. Czarna herbata działa pobudzająco na układ nerwowy. Posiada działanie antyoksydacyjne, chroni komórki i tkanki przed szkodliwym wpływem wolnych rodników. Związki zawarte w czarnej herbacie działają również przeciwzapalnie oraz przeciwnowotworowo. Wspiera układ immunologiczny, pozwala zmniejszyć stężenie cholesterolu we krwi.

Czarny napój wskazany jest do picia po spożyciu ciężkostrawnych i tłustych potraw. Niekiedy bywa zalecany przy zatruciach, bólach brzucha, oczywiście wtedy napar powinien być gorzki. Mocna herbata pomaga zniwelować opuchliznę i obrzęki pod oczami. Liście powinniśmy parzyć w średnio miękkiej wodzie i zalewać wrzątkiem. Długość parzenia herbaty wpływa na jej walory smakowe. Jedni lubią mocny czaj inni z kolei słaby napar. Smak herbaty można wzmocnić dodając świeże lub suszone owoce, zioła lub zwyczajnie cytrynę z miodem. Jednak pamiętajmy o odpowiedniej temperaturze podczas dodawania miodu do wrzątku. Dodany do gorącej wody traci swoje wartości odżywcze, najlepiej dolać go po przestudzeniu herbaty, optymalna temp. to poniżej 40 stopni Celsjusza.

Czarna herbata i cytryna = niebezpieczne połączenie?

W Internecie można znaleźć informacje odnośnie szkodliwości znanego od lat połączenia czarnej herbaty i cytryny. Okazuje się, że gorąca herbata z cytryną wytwarza szkodliwy związek dla naszego organizmu, jakim jest cytrynian glinu. Jednak uspokajamy wszystkich, którzy do tej pory rezygnowali z tego połączenia. Mieszanka herbaty i cytryny zawiera niewielką ilość cytrynianu glinu, który wydalany jest z organizmu wraz z moczem. Musielibyśmy spożywać bardzo duże ilości herbaty z cytryną codziennie, aby nam zaszkodziła. Przy eliminacji cytrynianu glinu do minimum, powinniśmy zaparzyć najpierw herbatę, wyciągnąć z niej fusy, a potem dodać cytrynę.

Herbata zielona dobra na wszystko

Ten rodzaj herbaty wykazuje bardzo wiele prozdrowotnych korzyści dla naszego organizmu. W zielonym napoju znajdziemy szereg cennych witamin takich jak: A, B, C, E oraz zbawienne dla naszego zdrowia: garbniki, lipidy, aminokwasy, makroelement, teinę, wapń, żelazo, fluor, sód czy fosfor. Regularne picie zielonej herbaty wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Napar jest szczególnie pomocny w profilaktyce raka żołądka, jelita, trzustki, jamy ustnej czy skóry. To wszystko dzięki zawartości przeciwutleniaczy, które wpływają neutralizująco na wolne rodniki. Te z kolei mają bardzo negatywny wpływ na nasz organizm, ponieważ przyspieszają procesy starzenia się komórek. Wywołują zmiany w ich funkcjonowaniu i często przyczyniają się do rozwoju zmian nowotworowych.

Prozdrowotne właściwości zielonej herbaty

Zielona herbata ma bardzo pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego poprzez przyspieszenie procesów trawiennych. Regularne picie tego napoju zmniejsza uczucie ciężkości czy pomaga w uporczywych zaparciach. Zielona herbata ma również właściwości odchudzające. Połączona z odpowiednią dietą pozwoli pozbyć się nadmiaru kilogramów. Działanie to zawdzięcza zawartej w niej katechinie, która ogranicza wchłanianie się tłuszczu z pokarmu. Oprócz tego napar wykazuje działanie moczopędne, dzięki czemu pozwala na szybsze usuwanie toksyn z organizmu. Systematyczne spożywanie zielonej herbaty pozwoli nam wzmocnić odporność. Zielony napój jest także idealny dla pobudzenia pracy mózgu, poprawia koncentrację oraz likwiduje zmęczenie.

Naukowcy z Uniwersytetu Newcastle dowiedli, że zawarte w zielonej herbacie polifenole neutralizują działanie czynników, które odpowiadają za rozwój Alzheimera. To kolejny powód, aby zacząć regularnie spożywać napary z tego suszu. Jak widać, zielona herbata ma zbawienny wpływ na nasze zdrowie.

Zielona herbata może nam zaszkodzić

Niestety zielona herbata, oprócz pozytywnych właściwości, może mieć też negatywne skutki dla naszego zdrowia. Jeżeli pijemy ją i zażywamy niektóre leki, może niekorzystnie wpływać na nasze zdrowie. Dzieje się tak ze względu na składniki występujące w naparze, które mogą zaburzać wchłanianie leków i wchodzić z nimi w niepożądaną reakcję. Dlatego też zażywając dany lek musimy dokładnie przeczytać ulotkę i sprawdzić czy nie wchodzi w interakcję z napojem.

Nadmiar spożywania zielonej herbaty może również przyczynić się do początków anemii, ponieważ zawarta w naparze katechina utrudnia wchłanianie żelaza. Warto więc przy regularnym piciu napoju uzupełniać składniki żelaza oraz pamiętać o prawidłowym sposobie jego parzenia. Parzenie zielonej herbaty powinno odbywać się w temperaturze 75 do 90 stopni przez ok. 2 do 3 minut. Liście zielonej herbaty można zalewać kilkukrotnie i za każdym razem napar będzie miał inny smak.

Herbata czerwona jako idealny \\\”spalacz tłuszczu\\\”

Czerwona herbata, podobnie jak zielona, znana jest z wielu dobroczynnych składników. Najpopularniejsza odmiana to pu-erh, która słynie ze swoich właściwości odchudzających, przez wielu określana „spalaczem tłuszczu”. Obok czarnej i zielonej, czerwony napar jest najskuteczniejszy w walce z nadwagą, przyspiesza również procesy trawienne. Przy zastosowaniu odpowiedniej diety i codziennym piciu czerwonej herbaty możemy skutecznie zrzucić zbędne kilogramy. Jednak pamiętajmy, że żadna herbata nie będzie w stanie pomóc nam w odchudzaniu, jeżeli nie zmienimy nawyków żywieniowych. Czerwony napar wykazuje także pomocne działanie przy obniżaniu cholesterolu i polecany jest dla osób z miażdżycą. Podobnie jak herbata zielona wzmacnia odporność, wykazuje działanie przeciwnowotworowe, posiada również właściwości moczopędne. Jej regularne spożywanie pozwala przeciwdziałać próchnicy.

Pu-erh dla wielu to tylko herbata, niektórzy jednak wykorzystują ją w kuchni jako składniki różnych potraw. Na bazie czerwonej herbaty można przygotowywać zupy, sosy czy marynaty. Idealnie łączy się z czerwonym mięsem, owocami morza oraz daniami z warzyw. Nadmiar spożywania czerwonej herbaty może wypłukiwać z organizmu cenne składniki jak magnez i żelazo. Dlatego ten rodzaj naparu powinniśmy spożywać z umiarem w ilości około 2 filiżanek dziennie.

Każda herbata ma prozdrowotne właściwości i wykazuje zróżnicowane działanie. Smak herbaty czarnej, zielonej i czerwonej jest również inny w zależności od intensywności naparu. Dla osób, które cenią tradycję najlepszym wyborem są herbaty bez żadnych dodatków. Jednak dla tych, którzy chcą przełamać oryginalny smak naparów warto jest poeksperymentować i spróbować herbat z różnymi dodatkami np. w postaci suszonych ziół, kwiatów czy owoców.

Autor: Urszula Szołdra

_{Foto. Canva}